بیماری های عصبی پرندگان: معرفی بیماری ها و علائم رایج

پرندگان نیز مانند سایر جانداران در معرض بیماری های عصبی پرندگان (Neurological diseases of birds) قرار دارند. این بیماری‌ها با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی و محیطی، می‌توانند مشکلاتی مثل فلجی، لرزش، عدم تعادل و تغییرات رفتاری ایجاد کنند. شناخت و تشخیص به‌موقع بیماری های عصبی پرندگان نقش مهمی در کنترل و مدیریت این اختلالات دارد. در این مقاله همراه ما باشید تا با مهم‌ترین این بیماری‌ها و علائم رایج آن‌ها آشنا شوید.

 بیماری‌های عصبی در پرندگان چیست؟ 

بیماری های عصبی پرندگان شامل مجموعه‌ای از اختلالات هستند که می‌توانند عملکرد مغز، نخاع و اعصاب محیطی را تحت‌تأثیر قرار دهند. این مشکلات ممکن است بر اثر عوامل مختلفی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، مسمومیت‌ها، کمبود مواد مغذی یا حتی دلایل ژنتیکی رخ بدهند. برخی از این بیماری‌ها به‌شدت مسری بوده و می‌توانند باعث شیوع سریع و تلفات بالا در بین پرندگان شوند. 

در ادامه، چند مورد از رایج‌ترین بیماری های عصبی پرندگان را به همراه علائم مشخصه آن‌ها بررسی می‌کنیم.

انسفالومیلیت ویروسی پرندگان 

یکی از بیماری‌های عصبی که بیشتر در جوجه‌های جوان دیده می‌شود، انسفالومیلیت ویروسی پرندگان است. این بیماری با التهاب مغز و نخاع همراه بوده و می‌تواند به‌سرعت در بین پرندگان گسترش یابد. عامل آن یک ویروس است که معمولاً از طریق آب و غذای آلوده منتقل می‌شود و با تأثیر بر سیستم عصبی، حرکات پرنده را مختل می‌کند. 

علائم رایج انسفالومیلیت ویروسی پرندگان

• لرزش شدید سروگردن 
• ضعف پیش‌رونده و فلجی 
• سختی در راه‌رفتن و زمین‌گیر شدن

نیوکاسل 

نیوکاسل یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که می‌تواند چندین سیستم حیاتی بدن پرندگان، از جمله سیستم عصبی، گوارشی و تنفسی، را تحت‌تأثیر قرار دهد. شدت و نوع علائم به عامل ویروسی بستگی دارد و می‌تواند به گونه‌های مختلفی خود را نشان دهد. 

علائم بیماری نیوکاسل

در این بیماری، یکی از علائم شایع، پیچش غیرطبیعی گردن است که به آن تورتیکولی گفته می‌شود. علاوه بر این، پرندگان دچار لرزش، عدم تعادل و مشکلاتی در حرکت می‌شوند. فلجی در پاها و بال‌ها نیز از دیگر نشانه‌های این بیماری است که می‌تواند باعث ناتوانی در راه‌رفتن یا پرواز شود. همچنین، پرندگان مبتلا معمولاً بی‌حالی و کاهش اشتها دارند که باعث ضعف و کاهش فعالیت‌های روزمره آن‌ها می‌شود.

بوتولیسم پرندگان 

بوتولیسم یک بیماری عصبی است که از طریق سم ناشی از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم در محیط‌های آلوده ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر از طریق مصرف آب یا غذای آلوده منتقل می‌شود و در صورت درمان نکردن به‌موقع، می‌تواند باعث مرگ پرنده شود. 

علائم بیماری بوتولیسم پرندگان 

این علائم شامل: 

ضعف و بی‌حالی 

یکی از اولین نشانه‌های بوتولیسم پرندگان، ضعف عمومی و بی‌حالی است که باعث می‌شود پرنده توانایی انجام فعالیت‌های طبیعی خود را از دست بدهد و به‌مرور انرژی بدن کم شود.

فلجی تدریجی از پاها به سمت بال‌ها و گردن 

فلجی معمولاً از اندام‌های تحتانی آغاز می‌شود و به طور تدریجی به سمت بال‌ها و گردن پیش می‌رود. این فلجی پیش‌رونده می‌تواند حرکات پرنده را به‌شدت محدود کند.

عدم توانایی در بلندکردن سر (سندرم گردن شل) 

یکی از ویژگی‌های شایع این بیماری، عدم توانایی پرنده در بلندکردن سرخود است که به آن “سندرم گردن شل” گفته می‌شود و معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بیماری دیده می‌شود.

ناتوانی در پرواز 

با گسترش فلجی و ضعف عضلانی، پرنده نمی‌تواند پرواز کند و به زمین می‌افتد یا توانایی حرکت در محیط را از دست می‌دهد.

بیماری مارک 

یک عفونت ویروسی است که به اعصاب محیطی پرندگان آسیب می‌زند و می‌تواند باعث ایجاد تومورهای داخلی در بدن پرنده شود. این بیماری بیشتر در جوجه‌ها و پرندگان جوان دیده می‌شود و درصورتی‌که درمان نشود، ممکن است منجر به فلجی کامل گردد. 

علائم بیماری مارک

این علائم شامل موارد زیر است:

فلجی یک‌طرفه یا دوطرفه در پاها 

یکی از علائم بارز این بیماری، فلجی است که معمولاً ابتدا در پاها شروع می‌شود. این فلجی می‌تواند به‌صورت یک‌طرفه یا دوطرفه پیشرفت کند و باعث محدودیت حرکتی در پرنده گردد.

کاهش وزن و بی‌اشتهایی 

پرندگان مبتلا به بیماری مارک معمولاً دچار کاهش شدید وزن می‌شوند و تمایلی به خوردن غذا ندارند. این علائم نشان‌دهنده اختلال در فرایند تغذیه و ضعف کلی بدن پرنده است.

تغییرات رنگ عنبیه و کاهش دید 

در این بیماری، تغییرات در رنگ عنبیه چشم پرنده دیده می‌شود که ممکن است به مشکلات بینایی و کاهش توانایی دید شود. این تغییرات می‌تواند فعالیت‌های روزمره پرنده را تحت‌تأثیر قرار دهد.

ضعف عمومی 

پرندگان مبتلا به این بیماری به‌طورکلی ضعیف شده و توانایی انجام فعالیت‌های طبیعی خود را از دست می‌دهند. این ضعف عمومی می‌تواند باعث کم شدن حرکت و بی‌حوصلگی در پرنده شود.

بیماری بورنا در پرندگان 

این بیماری یک اختلال عصبی مزمن است که بیشتر در پرندگان زینتی و وحشی دیده می‌شود. این بیماری ناشی از ویروس بورنا است که به سیستم عصبی پرنده حمله می‌کند و باعث ایجاد مشکلات شدید در رفتار و حرکات آن می‌شود. 

علائم شایع بیماری بورنا

• تغییرات رفتاری مثل پرخاشگری یا بی‌حالی 
• حرکات غیرعادی در سروگردن، مانند چرخش یا انحرافات 
• اختلال در حفظ تعادل و ناتوانی در پرواز 
• کاهش قابل‌توجه وزن به دلیل افت اشتها یا مشکلات در تغذیه 

در صورت مشاهده هر یک از علائم بیماری بورنا، لازم است که سریعاً به دامپزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص درست انجام شود و درمان مناسب آغاز گردد.

سندرم فلجی ناشی از کمبود ویتامین E در پرندگان 

کمبود ویتامین E در رژیم غذایی پرندگان، به‌خصوص در جوجه‌ها، می‌تواند باعث آسیب‌های عصبی و فلجی شود. این مشکل بیشتر در پرندگانی که از تغذیه نامناسب رنج می‌برند، دیده می‌شود. 

علائم بیماری سندرم فلجی ناشی از کمبود ویتامین E در پرندگان: 

در این قسمت به علائم این بیماری در پرندگان اشاره کرده‌اییم:

فلجی تدریجی 

فلجی به طور پیوسته و تدریجی پیشرفت می‌کند و پرنده نمی‌تواند به طور طبیعی حرکت کند یا از بدن خود به‌درستی استفاده کند. 

لرزش و حرکات غیرطبیعی عضلات 

عضلات پرنده به طور غیرارادی شروع به لرزش کرده و حرکات غیرقابل‌کنترل و نامنظمی ایجاد می‌شود. 

ضعف عمومی و بی‌حالی 

پرنده احساس ضعف عمومی می‌کند و قادر به انجام فعالیت‌های روزانه‌اش نیست. 

مشکلات در تعادل بدنی 

پرنده دچار اختلالات تعادلی می‌شود و ممکن است نتواند به‌درستی بایستد یا حرکت کند. 

در مواجهه با علائم سندرم فلجی ناشی از کمبود ویتامین E در پرندگان، باید سریعاً رژیم غذایی پرنده اصلاح شود و با یک دامپزشک مشورت کنید.

چرا نظارت بر بیماری های عصبی پرندگان ضروری است؟ 

بیماری های عصبی پرندگان می‌توانند به‌سرعت گسترش یابند و باعث تلفات زیاد شوند. برخی از این بیماری‌ها ویژگی مسری دارند و کنترل آن‌ها بدون اقدامات پیشگیرانه مناسب امکان‌پذیر نیست. تشخیص سریع و مدیریت اصولی بیماری‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت پرندگان مبتلا کمک کرده و از گسترش آن‌ها جلوگیری کند. حفظ بهداشت محیط، ارائه رژیم غذایی متعادل و واکسیناسیون منظم از جمله اقدامات مؤثری هستند که می‌توانند در پیشگیری از این مشکلات نقش مهمی داشته باشند. برای مشاوره و درمان می‌توانید با شماره مسترپرنده (۰۹۱۳۸۰۸۹۱۹۴) تماس بگیرید.

در پایان

در نتیجه، بیماری های عصبی پرندگان می‌توانند مشکلات جدی برای سلامت و رفاه پرندگان ایجاد کنند. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت آن‌ها و حفظ سلامت پرندگان کمک کند. علاوه بر این، با رعایت اصول پیشگیری مانند بهداشت محیط، رژیم غذایی متعادل و نظارت مداوم، می‌توان از بروز بیماری‌های عصبی جلوگیری کرده و از تلفات پرندگان کم شود. باتوجه‌به اهمیت این موضوع، آگاهی از علائم بیماری‌های عصبی در پرندگان و اقدام سریع برای درمان، می‌تواند در حفظ سلامت و بهبود وضعیت پرندگان تأثیر زیادی داشته باشد.

سوالات متداول